interessant.in / Utrecht / Geschiedenis

Het Minrebroederklooster

In de Middeleeuwen was dit straatje de locatie van het Minrebroederklooster (vandaar de gelijknamige straat om de hoek). In de zeventiende eeuw ontstond een nieuwe stratenindeling. De panden aan 't Hoogt stammen uit deze tijd van herindeling. Je vindt hier een aantal Rijksmonumenten, in gebruik door de Universiteit Utrecht, maar ook het voormalig Filmtheater 't Hoogt (ondertussen omgebouwd tot appartementen) en het Kruideniersmuseum (Betje Boerhavemuseum).

Geniet van de rust

Bijzonder: terwijl de terrassen van de Neude volzitten, blijft het in dit straatje stil. Wandel hier eens rond en let op de interessante details in de gevels van deze historische panden!

Het Janskerkhof is een fijn stukje Utrecht met de nodige historische highlights. Zo was dit hele gebied ooit een immuniteit van het Kapittel van Sint Jan, omsloten door een muur, en was de toegang beperkt.

Rond de Janskerk

Wandel eens rond de Janskerk en laat je verrassen door fraaie entrees van gebouwen en door kunstwerken. Zo vind je hier onder meer de beelden van F.C. Donders (de streng kijkende gezeten man aan de overkant van de Janskerk), en het door Pieter d'Hont gemaakte beeld van Anne Frank en Willibrordus. Bij het beeld van Anne Frank worden het hele jaar door regelmatig bloemen neergelegd; tijdens de Dodenherdenking op 4 mei staan Utrechters ook bij dit beeld twee minuten stil.

Willibrord

En wie was Willibrord of Willibrordus ook al weer? Hij was de apostel der Lage Landen, of preciezer: de apostel van de Friezen. Geboren in Engeland in 658, en overleden in 739) werd hij opgeleid tot priester en werd - na eerdere verkenningsreizen naar Friesland - door de Paus bevestigd tot Aartsbisschop van de Friezen (waarbij zijn hoofdzetel Utrecht bleef).  

Bacchus

Ook vind je er een beeld van de jonge Bacchus, toepasselijk te vinden niet ver van de sociëteit van het Utrechtsch Studenten Corps.

Kerkhof

En inderdaad: het Janskerkhof was natuurlijk een kerkhof. Tijdens de aanleg van de busbaan in 2000 kwamen nog vele resten te voorschijn.

De veldtochten van de Corsicaan

Aanvankelijk boekte Napopleon (eerst in een lagere rang, daarna als generaal, tenslotte als keizer) vele overwinningen in oorlogen en veldslagen. Maar dat het met het Franse leger van Napoleon niet goed afliep, weten we. De veldtocht van 1812 in Rusland was desastreus, en we kennen ook de slag bij Leipzig in 1813 als een belangrijk keerpunt; hier versloeg de zogenaamde zesde Coalitie (bestaande uit Rusland, Groot-Brittannië, Oostenrijk en Pruisen) de Grande Armèe. Als gevolg hiervan werd Napoleon naar Elba verbannen. Maar hoe zat het eigenlijk met de Fransen in Nederland?

1813

Met de zwakker wordende Franse positie nam de Nederlandse weerstand toe. Er waren optochten, proclamaties in de meeste steden, onder leiding van prominente Hollanders.

Oranje Boven.
Holland is vry.
De Bondgenooten trekken op Utrecht.
De Engelschen worden geroepen.
De Franschen vlugten aan alle kanten.
De zee is open.
De koophandel herleeft.
Alle partyschap heeft opgehouden.
Al het geledene is vergeeten.
En vergeeven.
Alle de aanzienlyken komen in de regeering.
De regeering roept den Prins uit tot Hooge Overheid.
Wy voegen ons by de Bondgenooten en dwingen den vyand tot vrede.
Het volk krygt een vrolijken dag op gemeene kosten, zonder plunde­ring noch mishandeling.
Elk dankt God.
De oude tyden komen weder­om.
Oranje Boven!

Kozakkendag

Aan het einde van de Franse bezetting waren er nog maar enkele steden bezet door de Franse troepen, die onder leiding stonden van Generaal Gabriel-Jean-Joseph Graaf Molitor, een 43-jarige Lotharinger. Troepen uit Amsterdam en Den Haag trokken zich terug op Utrecht. Binnen de singels van Utrecht had zich zodoende een groot leger verzameld, dat uiteindelijk op 28 november 1813 met de staart tussen de benen Utrecht verliet. Diezelfde avond kwam een kleine strijdmacht Kozakken van het Pruisisch-Russische leger Utrecht binnen. Zij worden als bevrijders onthaald. Tot 1913 wordt 28 november, "Kozakkendag", gevierd als bevrijdingsdag.

Ledig Erf

Een beeld en gedenksteen op het Ledig Erf, geplaatst bij de honderste verjaardag van deze gebeurtenis, herinnert aan het overhaaste vertrek van de Fransen.

Hoe het oude stadhuis ontstond

Naast wat we nu meestal als stadhuis betitelen staan een aantal statige gebouwen, die je het best vanaf de Stadhuisbrug kunt bekijken. Of, beter nog: vanuit de tweede verdieping van de tegenover gelegen pand, de voormalige openbare bibliotheek. Via een soort landje-pik werden deze gebouwen een voor een toegevoegd aan het toenmalige stadhuis. 

In de 15e en 16e eeuw

Het gebouw Keyserruck (Keyserrijck) stamt uit ongeveer 1410 en werd gebouwd door Gerrit Keyser. De naam van het gebouw staat hoog op de gevel vermeld in metalen letters. In 1473 kwam het in handen van het stadsbestuur van Utrecht en werden hier de Lakenhal en de Waag gevestigd.

In deze periode viel dit gebied onder het gezag van Karel de Vijfde. Hij gaf persoonlijk opdracht om het stadsbestuur in de naastgelegen panden (Lichtenberg) te vestigen. Er werd daarom een grote verbouwing uitgevoerd in de jaren 1537-1547 om dit pand geschikt te maken voor gebruik door het bestuur. Daarbij was onder meer architect Willem van Noort (inderdaad, de Willem van Noortstraat in Utrecht-Nood is naar hem vernoemd) betrokken, die het ontwerp leverde voor de gevel. 

19e en 20e eeuw

De tussen het hoofdgebouw en Keyserrijck staande gebouwen werden in de 19e en 20e eeuw aangekocht, aangepast of gesloopt en in passende stijl herbouwd. In 1997 kreeg architect Enric Miralles opdracht tot een vergaande renovatie. Die kreeg zijn meest in het oog springende aanpassingen aan de kant van de Minrebroederstraat.

De Nieuwe Hollandse Waterline is een historische verdedigingslinie uit 1815, die uniek genoemd mag worden. De totale lengte van de Waterlinie bedraagt 85 kilometer. De linie bestaat uit circa vijftig forten en vijf vestingsteden: Muiden, Weesp, Naarden, Gorinchem en Woudrichem.

Rond Utrecht vind je een flink aantal forten en verdedigingswerken terug. Het Fort bij Rijnauwen was voor de toenmalige koning Willem I een paradepaardje. De afwerking is dan ook bijzonder verzorgd en gedetailleerd. Omdat het Fort alleen door middel van rondleidingen en evenementen toegankelijk is, heerst hier rust - ook voor de natuur, die zich hier op bijzondere wijze kon ontwikkelen.

De Boothstraat draagt de naam van Cornelis Booth, burgemeester van Utrecht van 1656 tot 1658. Van zijn hand kwam het idee om Utrecht gezonder te maken door betere ventilatie op stedenbouwkundig niveau: Utrecht moest droger worden en meer doortochten om epidemieën van cholera en andere besmettingsziekten te voorkomen. Om die specifieke reden werd de Boothstraat aangelegd als verbinding tussen de Voorstraat en het Janskerkhof.

Beetshuis

Booth verhuisde naar het pand dat nu Boothstraat 6 is. Interessant is dat toen hij het huis kocht, de entree nog aan de kant van het Janskerkhof lag. Hij liet het pand ingrijpend verbouwen zodat de nieuwe ingang aan de Boothstraat kwam te liggen. De ondertussen wat in de vergetelheid geraakte dichter en predikant Nicolaas Beets woonde ook in dit pand, dat nu dan ook als Beetshuis bekend staat. Dit feit is nog terug te vinden op het protserige ornament op de gevel van het pand.

Dankzij de Reformatie?

Voor de Reformatie was het gebied ten noorden van het Janskerkhof onderdeel van de "Immuniteit van Sint Jan". De Reformatie maakte hier een einde aan en zo kon onder meer deze Boothstraat dus worden aangelegd.